नवीन कीड

वैचारिक क्रांतीच्या समृद्ध वारशाला लागू पाहणारी कीड म्हणजे आचार्य तुषार 

पंढरीची वारी म्हणजे महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक आणि वैचारिक क्रांतीचं, विज्ञान आणि मानवतेचं प्रतीक !

३५० वर्षांपूर्वी तुकोबारायांनी या वारीला आपल्या कृतीतून प्रचंड जनप्रवाह मिळवून दिला.

वारीच्या अनेकविध क्रांतिकारी वैशिष्ठ्यांमुळेच हे शक्य झाले

भारतातल्या लाखो मंदिरांमध्ये दान-दक्षिणा, उच-नीचता, शिवाशिव असे प्रकार सर्रास आढळतात

पण पंढरीच्या वारीत ही थोतांडं उन्मळून पडतात !

इथं प्रत्येक जण एकमेकांच्या पाया पडतो, लहान बाळ असो, तरुण असो, महिला असो, पुरुष असो, कोणत्याही जाती धर्माचा असो, ना दक्षिणा ना व्हीआयपी वर्दळ, मुख्य पूजेचा मानही अगदी राज्याच्या मुख्यमंत्र्यांसोबत एका वारकरी कुटुंबास दिला जातो, कोणत्याही प्रकारची अतिरेकी धार्मिक भावना नाही की कोणा दुसऱ्या धर्माचा द्वेष नाही !

या सोज्ज्वळ, सात्विक, समतेच्या भावनांच्या रुपाइतकी मोठी क्रांती संबंध भारताच्या धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक इतिहासात सापडत नाही !

भस्म दंड न लागे काठी। तीर्थ आटी भ्रमण।। 

तुका म्हणे आडकाठी। नाही भेटी देवाचे।।

तुका म्हणे केली सोपी पायवाट एक एका लागी पायी रे..

पांडुरंगाच्या भेटीला भस्म, दंड, काठी, तीर्थाटन या कशाचीही गरज नाही असं तुकोबाराय स्पष्ट सांगतात, इतकंच काय तर वारीत ज्यांना ज्यांना गर्दीमुळे पांडुरंगाचं दर्शन होत नाही ते वारकरी कळसाचं दर्शन घेऊनच मागं येतात.

इतकंच काय तर वारीत ज्यांना ज्यांना गर्दीमुळे पांडुरंगाचं दर्शन होत नाही ते वारकरी कळसाचं दर्शन घेऊनच मागं येतात.

जो वारकरी वृद्धावस्था, कौटुंबिक अडचणी तसेच प्रकृती अस्वास्थ्यामुळे वारीला जाऊ शकत नाहीत तो दिंडीतल्या वारकर्यांची वेशीवर वाट पाहतो आणि त्याचंच दर्शन घेतो.

वारकरी संप्रदायाची हि समृद्ध परंपरा अशापद्धतीने विज्ञान, व्यवहार आणि तर्काच्या कसोटीवर अत्यंत सोपी केली गेलेली आहे.

तुषार भोसले म्हणजे महाराष्ट्राच्या महान वारकरी परंपरेत घुसू पाहणारे ते प्रक्षिप्तपण आहे ज्याप्रमाणे तुकोबारायांच्या अभंगांमध्ये घुसडले गेलेले प्रक्षिप्त अभंग !

नावापुढं "आचार्य" लावून आणि आडनावात "भोसले" असलं की हळुवारपणे बुद्धीभेद करण्याची खोड ही महाराष्ट्रास अजिबात नवी नाही, आंबेवाल्या मनोहर काकांनी हा प्रयोग याआधी करून अनेक तरुण पोरांचं आयुष्य आधीच नासवलं आहे.

करोना महामारीत ३२ लाखांच्या वर गर्दी होणाऱ्या कुंभ मेळ्यास परवानगी देऊन ज्याप्रमाणे विज्ञानविरोधी भाजप राज्यकर्त्यांनी उत्तरेतला गंगातीर प्रेतांनी भरून टाकला त्याचप्रमाणे इथंही तुषार भोसलेंच्या खांद्यावर बंदूक ठेऊन (सत्तेत नसल्याने) कार्यभाग उरकायचा चालू आहे.

सर्व वारकऱ्यांना आणि नागरिकांना नम्र विनंती, इंद्रायणीचा तीर "गंगातीर" होऊ द्यायचा नसेल तर तुषार भोसलेंसारख्या भोंदूंची वैचारिक कीड आपल्या समृद्ध आणि महान वारकरी परंपरेला न लागू दिलेलीच बरी !

जेम्स लेनचा नवा सल्लागार - गिरीश कुबेर?

जेम्स लेनचा नवा सल्लागार - गिरीश कुबेर?

गिरीश कुबेर यांच्या "अन्यथा" या सदराचा मी अगदी सुरुवातीपासून चाहता होतो.

त्याला पहिला तडा गेला त्यांच्या "बळीराजाची बोगस बोंब" या लेखानंतर आणि आता त्यांच्या नव्या पुस्तकात त्यांनी उधळलेली मुक्ताफळे निदर्शनास आल्यावर मात्र या बुद्धिभेदास उघडं पाडणं गरजेचंच बनतं.

सर्वप्रथम त्यांनी शंभूराजे, महाराणी सोयराबाई यांच्यावर ओकलेली गरळ आणि अष्टप्रधान मंडळातील कारस्थानी मंत्र्यांची (हळुवारपणे) केलेली वकिली हे विस्तृतपणे समजून घेऊ (माझ्या वाचनात संपूर्ण पुस्तक आलेले नाही, परंतु त्यातला जितका मजकूर वाचनात आलाय तो त्यांच्या मनातली मळमळ समजून घेण्यास पुरेसा आहे)

ते लिहितात

संभाजींनी या वारस वादाचा शेवट सोयराबाईंचा आणि त्यांच्याशी प्रामाणिक असणाऱ्या शिवरायांच्या अष्टप्रधान मंडळातील काहींचा खून करून केला

हे रक्तरंजित पर्व शिवाजींनी गुणवान लोकांचा बनविलेला अमूल्य समूह घेऊन गेले आणि याची संभाजीना खूप मोठी किंमत मोजावी लागली तसेच जरी संभाजी धाडसी असले तरी आपल्या पित्याप्रमाणे संयंमी व मुत्सद्दी नव्हते.

आता हे सगळं वाचल्यावर कोणत्याही नवख्या माणसाच्या मनात सर्वप्रथम कोणत्या भावना उमटतील?

शिवरायांच्या मंत्र्यांपैकी काहीजण सोयराबाईंशी प्रामाणिक होते त्यांना व आपली सावत्र माता सोयराबाईंना संभाजी महाराजांनी ठार मारले

शिवरायांनी बनविलेली "प्रतिभासंपन्न" लोकांच्या जंत्रीस स्वराज्य मुकले ज्यामुळे पर्यायाने स्वराज्याला आणि संभाजीराजांना खूप मोठी किंमत मोजावी लागली (इथं ते एकाच वाक्यात हळुवारपणे कारस्थानी मंत्र्यांना "अमूल्य" असं संबोधतात आणि नकळत क्लीन चिट देत संभाजीराजांना मात्र बेमालूमपणे चुकीचं ठरवतात)

आता या धादांत खोटारडेपणाचा थोडक्यात समाचार घेऊ

गिरीश कुबेर ज्यांना "टॅलेंट पूल" (गुणवान लोकं) वगैरे म्हणतात त्या "प्रतिभावान" सरकारकूनांपैकी काहींनी आपली "प्रतिभा" कशी पाजळली याचा संक्षिप्त आढावा घेऊ

शिवराय साधारणपणे १२ दिवस (२० मार्च ते ३ एप्रिल) आजारी असताना त्यांचे थोरले पुत्र संभाजीराजांस न कळविल्याने त्यांना शिवरायांच्या आजारपणात त्यांच्या दिमतीस येता आलं नाही

शिवरायांसारख्या "प्रचंड लोकप्रिय" अशा रयतेच्या राजाच्या निधनाची बातमी लोकांपासूनच काय तर खुद्द संभाजीराजांपासून लपवून रायगडाची दारे बंद करून शिवरायांच्या चितेस अग्नीही मिळायच्या आधी संभाजीराजांविरुद्ध खलबतं करत सोयराबाईंवर शिवरायांच्या मृत्यूसंदर्भात संशयाच्या कंड्याही पिकविल्या ज्याच्या जोरावर सोयराबाईंना भिववून व दडपण आणून त्यांचा आपल्या अभद्र योजनेसाठी पाहिजे तसा वापर करून घेतला (याचा दुसरा अर्थ असाही आहे की ही विषारी योजना महाराणी सोयराबाईंची कधीच नव्हती)

आपले वडील कसे आहेत याची विचारणा करताच शिवराय बरे असल्याची खोटी ग्वाहीही संभाजीराजांना देण्यात आली आणि जवळपास १० ते १५ दिवस शिवरायांच्या मृत्यूची बातमीही त्यांना कळू दिली नाही (कारण त्यांना ठरवलेली योजना रायगडावर पार पडायची होती)

अनाजी दत्तोने सोयराबाईंबरोबर बाळाजी आवजी व मोरोपंतांसारख्या इतर मंत्र्यांवरही दबाव टाकून या कुटील डावात सहभागी व्हायला लावले

बरं सभासदही अगदी स्पष्टपणे लिहितो की राज्य वाटण्याची कल्पना ही कारकुनांची (सोयराबाईंची नव्हे)

संभाजीराजांविरुद्ध सैनिक जायला तयार नसल्याने या मंत्र्यांनी अनेकांना दुप्पट वेतन दिले होते

"अर्थतज्ञ्" गिरीश कुबेर ज्यांचा उल्लेख "गुणवान" असा करतात त्यांचा उल्लेख "इतिहासकार" वा. सी. बेंद्रे मात्र कुमंत्री, दुर्मंत्री, शेतकऱ्यांना अति वाईट संकटात टाकणारे, लाचेसाठी हपापलेले असा करतात !

रयतेला, गरीब शेतकऱ्यांना सूट दिली म्हणून संभाजीराजांची तक्रार करणाऱ्या अण्णाजी दत्तोने सप्टेंबर १६७९ मध्ये राजापूरला धोपेश्वराच्या दर्शनाला येऊन मात्र २०००० ब्राह्मणांना जेऊ घातले या प्रसंगाची तुलना कुबेरांच्या "बळीराजाची बोगस बोंब" या लेखामागील मानसुब्याशी करता येईल !

आणि कुबेरांच्या या सर्व "गुणवान" लोकांचा हा विषारी कारभार कधी चालला होता? - दिल्लीचे आक्रमण स्वराज्यावर घोंघावत असताना !

"मराठी साम्राज्याची छोटी बखर" मध्ये उल्लेखिल्याप्रमाणे "ब्राह्मणांपासून शूद्रांपर्यंत कोणीही स्वार्थी कारकुनांच्या हवाली व्हायला तयार नव्हते" तसेच सोयराबाईंच्या आत्महत्येचाही उल्लेख आढळतो तसेच काही स्वार्थी सरकारकूनांव्यतिरिक्त इतर कारकून, लष्कर, सुभेदार, सेनापतींना संभाजी राजा शहाणा व न्यायी वाटत होता आणि हेच पुढे सिद्धही झालं

स्वराज्याच्या आणि त्यांच्या जीवाशी खेळणारी इतकी कारस्थानं करूनही संभाजीराजांनी मंत्र्यांना शिक्षा ठोठावली नव्हती

त्यांना शिक्षा देण्यात आली ती त्यांचा शिवरायांनी निर्माण केलेले स्वराज्य औरंगजेबाचा पुत्र अकबरास देण्याचा  दुसरा कट उघडकीस आल्यानंतर !

इथं तत्कालीन पत्रव्यवहार व प्रवासी लेखकांनी केलेल्या नोंदीही अत्यंत महत्वपूर्ण ठरतात

राजापूरकर इंग्रज वखारवाल्यांच्या बातम्या आणि नोंदींमध्ये नमूद असल्याप्रमाणे शंभूराजांनी १८ जून १६८० ला रायगडावर आल्यानंतर आपल्या धाकट्या भावास (राजाराम महाराज) अत्यंत ममतेने वागविले व वागवत आहे

इतकंच नव्हे तर शिवरायांना संभाजीवर कारभाऱ्यांकडून विषप्रयोग किंवा घातपात होण्याची शक्यता वाटत असल्यानेच दक्षिणेच्या मोहिमेवर निघताना शंभुराजांना रायगडापासून दूर ठेवण्याचा प्रयत्न ते करत होते असा संशय एक डच वखारकर व्यक्त करतो म्हणजेच शिवरायांच्या हयातीतच या कारस्थानाचा सुगावा त्यांना लागला होता हे नक्की.

ज्या शंभूराजेंना "अर्थशास्त्री" कुबेरजी अप्रत्यक्षपणे "उतावीळ व कमी मुत्सद्दी" संबोधतात त्याच संभाजीराजांचे वर्णन तत्कालीन इंग्रज "संभाजीराजा अत्यंत धूर्त व शहाणा आहे (Report speaks him very diligent and careful) तसेच त्याचा कारभार शिवरायांपेक्षा अधिक सुसंस्कृत, दयाळू व नेमस्त असा आहे" असा करतात 

परमानंदही लिहितो की संभाजीराजांनी सोयराबाई व दुसऱ्या ३ मातांचे रायगडावर येताच सांत्वन केले

उग्र प्रकृती संभाजी असे नामकरण  असणार्या मराठी रियासत खंड दोन मधे गो. स. सरदेसाई लिहितात, "राज्याच्या मुख्य घडामोडी संभाजीने आपल्या अष्टप्रधानां च्या विद्यमानच सिद्धीस नेल्या" (पृ.क्र.३६)

ज्या शंभुराजांना कुबेर चपलखपणे "उतावीळ व कमी मुत्सद्दी" म्हणतात त्या शिवपुत्र संभाजीची लढाई "एकाचवेळी" कोणाकोणाबरोबर होती?

५ लाखांवर फौज घेऊन "खासा" दक्षिणेत उतरलेल्या सम्राट औरंगजेबाशी, गोव्यातल्या पोर्तुगीजांशी, स्वराज्याच्या आणि त्यांच्या जीवावर उठलेल्या स्वार्थांध कारकूनांशी तसेच पत्नी येसूबाईंना राज्यकारभाराचे अधिकार देऊन ते एकप्रकारे जातिव्यवस्थेवर प्रहार करून शाक्त धर्मप्रसाराचे महायुध्दही लढत होते !

स्वराज्य निर्माण करताना त्यागी लोक भेटतात पण ते निर्माण झाल्यावर त्याच स्वराज्याकडे मतलबाने पाहणारे लोकही निर्माण होतात, अशा मतलबी स्वकियांशी त्यांची लढाई होती !

नेमके हे सगळे संदर्भ सोडून "अर्थशास्त्री" कुबेरजींना मल्हार रामरावासारख्या समकालीन नसणाऱ्या किंवा १८ व्या शतकातील बखरकारांचे भरमसाठ दंतकथांनी भरलेले लिखाण कसे बरे सापडले?

"अर्थशास्त्री" कुबेरांचे ट्रानफॉर्मेशन "इतिहासकार" म्हणून होत असताना हा निव्वळ योगायोग कसा मानावा? 

गिरीश कुबेरांना त्यांनी ओकलेली गरळ किंवा लिखाण हे धादांत खोटं आहे हे माहित नसणे ही अशक्यकोटीतली गोष्ट आहे त्यामुळे यामध्ये पुन्हा काही कट असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.

डॉक्टर जयसिंगराव पवार यांच्या छत्रपती संभाजी स्मारक ग्रंथ या ग्रंथातील नरहर कुरुंदकरांच्या लेखात   छत्रपती संभाजी बद्दल त्यांनी व्यक्त केलेले मत असे आहे की ज्याने लक्षावधी च्या फौजेच्या चौफेर आक्रमणाला प्रजेचे नुकसान होऊ न देता खंबीरपणे तोंड दिले व औरंगजेबाला निराश केले तो माणूस लहरी उतावळा विलासी रागीट कसा असेल अशी शंका इतिहासकारांना का आली नाही हे नरहर कुरुंदकर यांचे मत कुबेरां च्या वाचनात आलेलेच नसावे असे आम्ही कसे म्हणावे?

कुबेर बेधडकपणे संभाजीराजांबद्दल इतकी गरळ ओकत असतील तर थोरल्या शाहू महाराजांच्या दूरदृष्टीबद्दल किंवा राजर्षी शाहूंच्या प्रचंड क्रांतिकारी आणि महान सामाजिक योगदानाबद्दल लिहितील ही मुळात अपेक्षाच करणं भाबडेपणाचं ठरेल

संभाजीराजांना बदनाम करण्याची मोहीम अनाजी दत्तोंपासून गेली सतत ३०० वर्षे अखंड कार्यरत आहे, काही दंतकथाकारांनंतर त्यात महत्वाची भूमिका बजावली ती नाटककारांनी आणि त्यात आता भर पडली "अर्थशास्त्री" कुबेरांची !

संभाजीराजांच्या बदनामीचा कट हा सांस्कृतिक कलुषित वृत्तीचा व इतिहासाच्या विकृतीकरणाच्या प्रवृत्तीचा एक भाग आहे ज्याचे गौतम बुद्ध, महात्मा फुले, संभाजी महाराज ते महात्मा गांधी हे सर्वजणही त्याच विकृतीकरणाच्या वृत्तीचे शिकार आहेत आणि कुबेरांसारखे अनेकजण त्याचे शिकारी आहेत.

आता ही शिकार करताना कुबेरांच्या "कुबेरीत" किती भर पडली याचा शोध घ्यावा लागेल !

तरीही आम्हाला हे मनापासून सांगावंसं वाटतं की "अर्थतज्ञ्" कुबेरांनी पेशवाईकालात लिहिल्या गेलेल्या बखरींवर विसंबून न राहता स्वतंत्रपणाने चिकित्सक अभ्यास करणाऱ्या वा सी बेंद्रे, डॉ जयसिंगराव पवार, शेजवलकर, डॉ आनंद पाटील, कॉ शरद पाटील यांच्या चिकित्सक ऐतिहासिक लेखनाचा मागोवा घेण्याचा प्रयत्न केल्यास त्यांना नक्कीच (त्यांच्या दृष्टीने) विद्वान, मुत्सद्दी, मातृवत्सल, चारित्र्यसंपन्न, महापराक्रमी शिवपुत्र संभाजीचा शोध लागल्याशिवाय राहणार नाही !

"विद्वान, मुत्सद्दी, मातृवत्सल, चारित्र्यसंपन्न, महापराक्रमी शिवपुत्र - छत्रपती संभाजी महाराज" यांना बदनाम करणाऱ्या या कुत्सित लिखाणाबद्दल गिरीश कुबेर यांचा जाहीर निषेध.

महाराष्ट्र शासन व महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक मंडळाने या खोट्या पुस्तकावर तात्काळ बंदी घालून गिरीश कुबेर यांची चौकशी करावी ही विनंती !

संदर्भ :

१) छत्रपती संभाजी महाराज - वा सी बेंद्रे

२) छत्रपती संभाजी स्मारक ग्रंथ - डॉ जयसिंगराव पवार

३) मराठी रियासत खंड २ - ग गो सरदेसाई

४) शिवाजीच्या हिंदवी स्वराज्याचे खरे शत्रू कोण : महंमदी की ब्राह्मण? - कॉ शरद पाटील

 

Silent Poison

Thread 1 : Shekhar Gupta

If you are thinking (like me in the past) that Mr. @ShekharGupta is a very knowledgeable and a neutral personality then this thread is just for you…

So, get ready to be surprised

This guy works so hard to contextualize the hegemony of this government (working so hard cherry picking favourable data points, which is not an easy job!)

I seriously believe (with evidence) that Shekhar Gupta is a more precious asset than even the likes of Arnab or even Suresh Chavanke (loose canons, who don't have any sane audiences' trust anymore)

What makes Shekhar Gupta so distinctly lethal is the fact that he cherry picks objective data to contextualize, justify & normalize every Modi-Made Disaster.

He does not stop at that, he attempts to give all necessary informational support for the basic ideology of RSS/BJP

In short he is their “precious deep asset”

How?

We will dissect point by point

SG does it superbly with the help of two effective tactics-

1. By finding similar precedents from the past, taken completely out of context (Congress did this, Mamta did that)

2. And by assigning unintended consequences to Modi-Made disasters,

as the well thought masterplan (MasterStroke) that will unravel in future.

SG, using his storytelling skill and cherry picked data crunching has managed to win the confidence of gullible on-the-fence liberals who inadvertently & subconsciously get brainwashed because they are led to believe that they are trusting “objective data”!

We started our search when we came across an article of ThePrint titled “Gandhi admired Hindutva icon Savarkar as ‘lover of truth’, addressed him as bhai”

If you go through this article you will find their desperation of “mainstreaming” the ideology of Savarkar by cherry picking  few words and letters of Mahatma Gandhi.

If you think rationally, you will notice that he is trying to conceal Savarkar’s role in Gandhiji’s assassination, subconsciously you will be led to forget Savarkar’s “apology letters” to the Britishers !

More recently, he published a video/article titled “Rahul Gandhi @RahulGandhi  flaunts his muscles as congress sinks”.

Watch this video carefully.

He begins his video by discussing harmless current issues (Modi made disasters) and then goes onto unleashing his main agenda of ridiculing and belittling the opposition.

His typical rantings (Usually AGAINST opposition):

●SG: In democracy primary responsibility is not just of a ruling party but also of an opposition !

■Counterview: Really? Does the govt listens to it’s own ministers? (Remember the secrecy about demonetization?) Is the opposition really just sitting?

Which main stream media is highlighting opposition’s efforts?

●SG: When Congress was in power, opposition was always at the throat of the ruling party

■Counterview: Wasn’t media fearless and independent back then? (Case in point – 24x7 coverage of “Anna movement”)

●SG: Every govt gets irritated with media

■Counterview: Can you expect our poor mainstream media to be even more subservient & Natmastak than it is now?

●SG: @RahulGandhi  south visit–Tip tip barsa paani, sort of muscle show, six packs, impressing school children with his muscles.. really do you want a 50yr old impressing school children who is still a defacto leader of the largest opposition party?

■Counterview:  Modi writing letters to kids, consoling ISRO chief, cracking silly jokes at vaccination & Choreographed photo-ops is all fine, but you don't want to miss ridiculing Rahul Gandhi's public outreach?

●SG: Congress party leaders frustrated with RG (G23)

■Counterview: Party men are “frustrated” with RG but Modi's party men are only “inspired” by his 'stature’.

People at least live after getting frustrated with RG, can we expect the same luxury for Modi's party men???

●SG: Congress needs a president since RG has given up

■Counterview: When did he give up? Even after continuous abuse, humiliation, personal attacks (Pappu, Bar girl ka beta, Thiland Tourist, Itali-putra) @RahulGandhi stands strong mentally and morally! Doesn’t  this deserve appreciation or at least recognition?

So it's clear that SG wants to push all the blame for all our national challenges & failures squarely on Rahul & Congress!!

Another clear proof of his vicious agenda:

His greatest creative input is his ability to sneak in Pakistan, Hindu-Muslim shades in EVERY SINGLE TOPIC.

In his video titled “Rise, decline, fightback of Jat power in states around Delhi as Rakesh Tikait dominates farm protest”, SG makes some startling observations

We will give only one example of his narration from this video where he connects farmers protest to Pakistan!

He pushes his agenda discretely by putting an old unrelated photograph of Navjyotsingh Sidhu with Pakistan army chief Gen Bajwa!

Can you believe it?

And that too during a discussion on Anti-Farm Laws Protest.

That's how he brainwashes audience & builds a subtle case against protesting farmers.

If we glance at the comments under his videos, we will notice scores of UPSC aspirants consuming his subtle brain washing content !

In conclusion you can see @ShekharGupta is nothing but a Closet Sanghi Foot soldier of @BJP4India propaganda !!

Above Thread is Published by Kunal Patil on his twitter account after that

In a video released subsequently, Gupta tried to defend his subtle bigotry. Here's the link to that video -

Good to see that he now feels the need to justify, his bluff is clearly over, he stands exposed, naked.

सबकुछ बदल रहा है चश्मा उतार देख !

मार्केट कमिटी" म्हणजे काय? : सोप्या शब्दात

मूळ मेख कुठं आहे?

हमीभाव? बाजार? बंधनं? राजकारण?  एमएसपी? एपीएमसी/मार्केट कमिट्या?

चला समजून घेऊ

मार्केट कमिटीची (बाजार समिती) सोप्या शब्दातली व्याख्या

"शेतकऱ्याच्या मालाला योग्य भाव व वजन-मापं यावर नियंत्रण ठेवणारी शेतकऱ्यांच्या प्रतिनिधींची शासन निर्मित संस्था" !

शेतकरी, शेतकऱ्यांचे प्रतिनिधी, व्यापारी, खरीददार व राज्य शासन या सर्वांचा मेळ घालून मार्केट कमिट्या चालतात

यामध्ये मुख्यत्वे २ प्रकारचे व्यापारी असतात : आडते आणि खरीददार

बाजार समित्यांचे लायसन्स असणारे अनेक आडते असतात ज्यांच्याकडे प्रतिनिधी म्हणून शेतकरी आपला शेतमाल लावतो. कोणत्या अडत्याकडे आपला माल द्यायचा हे सर्वस्वी शेतकऱ्यावर अवलंबून असते. सर्वसाधारणपणे आडत्यांच्या शेतकऱ्यांबरोबरच्या संबंधांवर, त्या त्या अडत्याच्या विश्वासार्हतेवर शेतकरी आपापले आडते निवडतात.

आडत्या शेतकऱ्याकडून घेतलेला माल लिलाव पद्धतीनं विक्री करतो  जो जास्त किंमत देईल त्याला तो माल विकतो. हे सगळं बाजार समितीच्या नियंत्रणाखाली होतं. लिलाव करताना, वजनमापावेळी बाजार समितीच्या प्रतिनिधींची उपस्थिती अनिवार्य असते.

शासन शेतीमालाचे जे हमीभाव ठरवतं त्या हमीभावाच्या आणि चालू बाजारभावाच्या आत त्याचा लिलाव होणार नाही याचीही काळजी बाजार समितीला घ्यावी लागते तसेच बाजार समित्यांमध्ये येणाऱ्या शेतमालाचे त्याच्या दर्जानुसार ग्रेडिंगचंही काम बाजार समितीच करते. शेतकऱ्याने दिलेल्या मालाचे पैसे त्याला मिळावेत यासंबंधीचे नियंत्रणही समितीच करते

शेतकऱ्यांच्या मालाच्या साठवणुकीसाठी दोन व्यवस्था उपलब्ध आहेत एक खुद्द बाजार समितीची धान्य कोठारे आणि दुसरे वखार महामंडळाची कोठारे. या दोहोंपैकी शेतकऱ्याने कोठेही आपला माल ठेवला तरी त्याच्यावर ६ टक्के दराने बाजारभावाच्या ८० टक्के रकमेची उचल शेतकऱ्याला देण्याची व्यवस्था आहे.

आडते खरेदीदारांना माल विकताना त्याची अडत (साधारणतः २ टक्के), हमाली, मार्केट फी (साधारणतः १ टक्के) आकारतो , याचा भुर्दंड सरळ सरळ शेतकऱ्याला बसत नाही.

खरीददार हे ते छोटे मोठे व्यापारी असतात ज्यांच्याकडे बाजार समितीचे "अ" वर्गाचे लायसन्स असते व त्यांच्याकडून दुकानदार वगैरेना माल दिला जातो.

शेतमालाची आधारभूत किंमत ठरवणाऱ्या "कृषी मूल्य आयोगाची" स्थापना १९६५ साली केंद्राने केली ज्या कायद्याची अंमलबजावणी राज्यांनी केली.

पंजाब-हरियाणा या राज्यांतील शेतकरी बाजार समित्या व शासनाच्या आधारभूत किमतींवर जास्त अवलंबून असल्याने आंदोलनाचे लोण तिकडे जास्त आहे पण महाराष्ट्रात उसाच्या पिकामुळे शेतकऱ्यांचे बाजार समित्यांवरचे अवलंबन आपसूक कमी झाल्याने किंवा कापूस एकाधिकार योजनेमुळे आपल्याकडे आंदोलनाची धार तशी कमी आहे.

शेतकऱ्यांचा या विधेयकांना का विरोध आहे हे अनेक अभ्यासपूर्ण लेखांमधून समोर आले आहे त्यातले दोन अत्यंत महत्वाचे मुद्दे डायरेक्ट उदाहरणांवरून बघू…

सध्याच्या व्यवस्थेत जर एखाद्या व्यापाऱ्याने शेतकऱ्याला पैसे देण्याच्या बाबतीत टाळाटाळ केली किंवा पैसे देण्याचं नाकारलं तर बाजार समिती त्या शेतकऱ्याचे पैसे देण्याची व्यवस्था करते कारण या सर्व व्यापाऱ्यांना लायसन्स देताना मार्केट कमिटीने त्यांची बँक गॅरेंटी घेतलेली असते.

पण या नवीन कायद्यांमध्ये मात्र "डिस्प्युट रिसोल्युशन" हे चक्क " प्रांताधिकाऱ्यासारख्या अधिकाऱ्याकडे" म्हणजे शासकीय अधिकाऱ्याकडे दिल्याने ती प्रोसेस अजून किचकट होईल आणि "प्रांत" हा शेतकऱ्यांचा प्रतिनिधी नसल्याने त्याला खाजगी यंत्रणेला इन्फ्लुएन्स करायला अधिक सोप्प जाईल परिणामी शेतकऱ्यावर दारोदार भटकायची वेळ येण्याची भीती निर्माण झाली आहे.

दुसरा सर्वात महत्वाचा मुद्दा ज्यामुळे हे सगळं पेटलंय,

नवीन कायद्यांनुसार खाजगी मार्केटवर बाजार समित्यांचे कोणत्याही प्रकारचं नियंत्रण असणार नाही  तसेच त्यांना कोणताही कर आकारला जाणार नाही (ज्याचं कोणतंच कारण शासनाचे आजतागायत दिलेलं नाही) ज्यामुळे खाजगी मार्केट वाल्यांना मालाला थोडा जास्त भाव देता येईल.

उदा.- सुरुवातीला काही दिवस एखादी खाजगी कंपनी २ रु जास्त दर देईल, शेतमाल कमी झाल्याने हळू हळू बाजार समित्या डबघाईला येतील आणि ज्यादिवशी बाजार समित्यांचे अस्तित्व संपुष्टात येईल त्यादिवशी तो आपली व्यावसायिक मोनोपॉली चालू करेल त्यावेळी मात्र शेतकऱ्याला कोणीही वाली नसेल आणि त्याचे माघारी फिरायचे सर्व मार्ग बंद झालेले असतील.

तर खरी मेख आहे "मार्केट कमिटी"

ज्यावर शेतकरी अगदी बिनधास्तपणे संपूर्णतः विसंबून राहू शकतो त्या या त्याच्या जीवनदायिनी असणाऱ्या बाजार समित्यांनाच उध्वस्थ करायचं कारस्थान रचलं गेल्याने शेतकरी अस्वस्थ आहे, आपल्या जीवावर उधार होऊन रस्त्यावर आपल्या आय बहिणी आणि पोरांसहित उतरलाय.

आता कोणी म्हणेल यामध्ये कालानुरूप बदल व्हायला हवा जो पूर्वीच्या काँग्रेसच्या युपीए शासनाच्या वतीने प्रस्तावितही होता ज्याचे डिटेल्स आणि त्यांच्या व आत्ताच्या काळ्या कायद्यातले फरक तत्कालीन कृषिमंत्री शरद पवार यांनी काही दिवसांपूर्वी जाहीरही केले होते.

सद्य व्यवस्थेत सुधारणांचे जे जे प्रस्ताव काँग्रेस-युपीएच्या काळात आणले गेले त्याची आखणीच मुळात "अस्तित्वात असणारी" व्यवस्था कशी "कार्यक्षम व परिणामकारक" होईल या दृष्टीने केली गेली होती त्यामुळेच काँग्रेस काळात या बदलांवर सर्व राज्ये, त्या त्या क्षेत्रातले तज्ञ्, संसद आणि जनता या सर्वांना विश्वासात घेत पावले उचलली गेली.

युपीए काळातला जमीन अधिग्रहण कायद्याचा विषय असो किंवा आत्ताची शेती विधेयकं, मोदी शासनाने त्यात जे जे बदल केले ते फक्त शेतकरी आणि त्याचे सर्व प्रकारचे आधार उध्वस्थ करण्यासाठीच !  

या सगळ्याला त्यांनी लोकशाही मूल्य निर्घृणपणे पायदळी तुडवत, या कायद्यांशी संबंधित देशातले शेतकरी किंवा त्यांचे प्रतिनिधी, राज्ये, तज्ञ् किंवा कोणाशीही कसलीही चर्चा न करता, त्यावर राज्यसभेत खासदारांनी मागणी करूनही मतदान न घेता, राज्यसभेचे थेट प्रक्षेपण बंद ठेऊन म्हणजेच संपूर्ण देशाला अंधारात ठेऊन देशातल्या ६०-७० टक्के जनतेला प्रभावित करणारी इतकी महत्वाची विधेयकं लॉकडाउन मध्ये शेतकऱ्यांच्या माथ्यावर मारली.

बरं या लोकांपर्यंत शेतकरी स्वतःहून पोहोचले नव्हते असंही नाही, शेतकऱ्यांनी यांना निवेदनं दिलेत, कृषिमंत्र्यांनी भेटीसाठी वेळही मागितली, ३-४ राज्यांतील शेतकरी संघटनांच्या प्रतिनिधींना लॉकडाऊन काळात चर्चेला बोलवून ६-७ तास वेटिंग मध्ये बसवून कृषीमंत्र्यांची भेट होऊ शकणार नसल्याचा निरोप दिला, इतकं झाल्यावर शेतकऱ्यांनी आपली बाजू कोणापुढं मांडायची? मग शेतकऱ्यांपुढं आंदोलन सोडून कोणता मार्ग शिल्लक राहतो?

त्यामुळेच आपलं सर्वस्व पणाला लावून मायबाप अन्नदाता शेतकरी त्याच्यावर राजरोस होतं असलेली चिखलफेक सहन करत आपल्या स्वाभिमानाचा, आपल्या अस्तित्वाचा लढा लढतोय… चला त्याला साथ देऊया !